Tural Əlisoy: “Ümid edirəm ki, texnologiyalar inkişaf etdikcə, fiziki qüsurlu insanların bir çox sahələrdə aktiv iştirakına şərait yaradılacaq”

• Demək olar ki, aktiv internet həyatına 2010-cu ildən başladım. İlk vaxtlar evdə boş vaxtımı keçirmək məqsədilə tədricən kompüterə maraq göstərdim. Tanış olduqca gördüm ki, ondan istifadə etmək mənim üçün asandır və bu sahədə yavaş-yavaş hər şeyi öyrənirəm. Beləliklə, müxtəlif layihələrə qoşulmağa başladım. Amma hələ peşəkar səviyyədə bacarıqlı sayılmaram. Hələlik informasiya texnologiyaları sahəsində bacarıqlarımın daha da artırılması, təkmilləşdirilməsi məqsədilə öz üzərimdə işləyirəm. İT sahəsində ilk layihəm "əngəlsiz.az" saytı idi. Təəssüf ki, hazırda fəaliyyət göstərmir. Saytı yalnız bir müddət idarə edə bildik. Maddi dəstək olmadığına görə, eyni zamanda da qrup baxımından sayımız az olduğundan sayt işini davam etdirə bilmədi. Saytı yaratmaqla əngəlli insanlara kömək etmək istəyirdik. "Əngəlsiz.az"-ın məqsədi əngəlli insanların cəmiyyətə əngəlsiz inteqrasiyasına nail olmaq, onların müəyyən problemlərini sayt vasitəsilə işıqlandırmaq, yəni onlara yardım kimi bu sahədə əlimizdən nə gəlirsə, ondan istifadə etmək idi. Təəssüf ki, layihəmizi davam etdirməyə gücümüz yetmədi. Cəmiyyətdə insanların da bu layihəyə münasibəti, reaksiyası zəif oldu. Maddi dəstək olmadığına görə layihəyə qoşulanlar da yavaş-yavaş  əllərini bu işdən çəkdilər. Düzü, onları da qınamıram.

• Layihənin dəstəklənməsi üçün konkret olaraq hansısa quruma müraciət etmisiniz?  

• Bu fikir çox yaxşıdır və təbii ki, bəyəndim. Hər halda, bundan sonra kimsə ümidini bağlayacaq ki, gələcəkdə innovativ baxışlarını gerçəkləşdirərək işini qura biləcək. Amma mən özüm hələlik öyrənmə mərhələsindəyəm. Sayt yaratmaq və s. sahələrdə özümü təkmilləşdirməklə məşğulam. Hələ ki ilk addımımızı atırıq. Amma nazirin fikri mənə də ümid verdi ki, gələcəkdə böyük layihə üzərində işləsəm, çəkinmədən dövlətə, o cümlədən Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinə müraciət etmək mənə problem olmayacaq.

• Ümumiyyətlə, texnologiyalar sizin həyatınıza hansı yenilikləri gətirib?

• Layihələr üzərində işləməyinizi qeyd etdiniz. Hazırda fərdi şəkildə fəaliyyət göstərirsiniz, yoxsa hansısa qrupda təmsil olunursunuz?

• Mən "Labrin" şirkəti ilə işləyirəm. Hazırda şirkətin "Kinotap" layihəsində çalışıram. Bunu da Azərbaycanda yaradılan ilk layihələrdən hesab etmək olar. "Kinotap" xarici filmlərin axtarışına imkan verən "imdb.com", "kinopoisk.ru" kimi saytların Azərbaycan versiyasıdır. Burada həm filmlər haqqında məlumatlar, həm də filmlərin Azərbaycanda olan seansları haqqında məlumatlar yerləşdiririk. Ölkədəki, xüsusən Bakıdakı bütün kinoteatrlarda olan seansların bir saytda "kinotap.com"-da yerləşdirilməsi istifadəçilər üçün rahatlıq yaradır. Hələ ki inkişaf mərhələsindəyik və getdikcə saytda bir çox yeniliklər olacaq.

• Hazırda ölkədə məsafə qət etmədən müxtəlif xidmətlərdən istifadə məqsədilə "Elektron hökumət" portalı da yaradılıb. Bu portal sizin kimi istifadəçilərlə yanaşı, bütün əhali üçün dövlət qurumlarının təqdim etdiyi  xidmətlərdən daha rahat və asan istifadəni təmin etmək məqsədi daşıyır. Ümumiyyətlə, elektron xidmətlərdən istifadə etmisinizmi?

• Bu xidmət çoxdan yaradılmalı idi. Həqiqətən lazımlı bir xidmətdir. Lakin burada bir çox cəhdlərimə baxmayaraq, qeydiyyatdan keçə bilməmişəm. Prosedur çox uzundur. Ancaq qeydiyyatsız formada bəzi onlayn xidmətlər - daha çox telefon, qaz və işıq barədə məlumat əldə edə bilmişəm. Xidmətin bir qədər sadələşdirilməsi, fikrimcə, daha gözəl olar. Qeydiyyatın daha da asanlaşdırılması və hansısa quruma müraciət etmədən elə evdən bunu həll etmək üçün gərəkli addımlar atılsa, çox yaxşı olar. İndi internet dövrüdür. Hər şeyin onlayn olduğu zamanda kiməsə müraciət etmədən və ya harasa getmədən istənilən işi, daha dəqiq desək, sadə işləri internet vasitəsilə etmək zəruridir. Ümid edirəm ki, bu diqqətdə saxlanılacaq.

• Nəzərdə tutulan tədbirlərin hamısı çox yaxşı addımlardır. İnanıram ki, bunlar plan olaraq qalmayacaq və xarici təcrübə də əsas götürülməklə, tez bir zamanda həyata keçəcək. Texnologiyanın inkişafı baxımından şəxsən RİTN və nazirdən xahiş edərdim ki, bunları göz önündə saxlayaraq diqqətlə izləsin. Mən bir gün hər şeyin gözəl olacağına inanan insanam. Hər gün yeni bir gözəl xəbər və hadisə olacağına ümid bəsləyirəm. Ümid edirəm, bu problemlərimiz aradan qalxar.

• Bu işlər heç də ürəkaçan deyil. Çox zəifdir. Qanunda əlillərlə bağlı, onların hər kəsə olduğu kimi, eyni cür yanaşılması və işlə təmin olunması qaydaları  sərtləşdirilməlidir. Özəl şirkətlər, yəni bu qaydaya əməl etməyənlərin cəzalandırılması qaydaları artırılmalı, əlavə olunmalıdır. Bununla yanaşı, çox istərdim ki, əlil insanlar üçün xüsusi kurslar, o cümlədən kompüter kursları yaradılsın və onların bu işlərə cəlb olunması üçün əllərindən gələni əsirgəməsinlər. Xüsusi avtobus və maşınlarla onları evlərindən bu kurslara, təhsil sahəsinə gətirərək bacarıqlarına uyğun işlərə cəlb edilməsinə də yardımçı olsunlar. Təkcə Bakıda yox, eləcə də bölgələrimizdə bu işlər görülsün. Təklif edərdim ki, xüsusi saytlar yaradılsın. Hansı ki, bu tip insanlar ora müraciət edərək özlərinə iş və ya məşğuliyyət tapsın. Mən tez-tez bu cür iş axtaran əlil insanlar görürəm. Doğrudan, bu, çox önəmlidir. Bir də ölkədə pandusların vəziyyəti heç də yaxşı deyil. Bu pandusu düzəldənə təklif edirəm ki, əlil arabasına otursun və ilk olaraq bunu tikən şəxslərin özlərinin yoxlamasını istəyirəm. Görüm, o tək özü oradan istifadə edə biləcəkmi? Mən heç vaxt yeraltı və yerüstü keçidlərdən istifadə edə bilmirəm. Səkilər də qaydasında deyil. Çox xahiş edirəm ki, lazımi qurumlar buna diqqət etsinlər, mağaza, restoran və s. bu qəbildən olan yerlərdə də əlillər üçün şəraitin yaradılmasına ciddi şəkildə əməl etsinlər. Biz onsuz da bədəndən, ayaqdan, gözdən, dildən və s. məhrum qalmışıq. Bir də bizi şəhərdən və görmək istədiyimiz şeylərdən məhrum etməyin! İnanın ki, bu, təkcə bizə lazım deyil.